Goudsbloem of Calendula officinalis: een veelzijdig kruid
De goudsbloem of Calendula officinalis is één van mijn lievelingsbloemen. Bij het zien van de goudsbloem wordt ik vrolijk en blij. Door zijn warm oranje of gele bloemblaadjes straalt de goudsbloem warmte uit. Een klein zonnetje gevat in een bloem.
Het is ook een veelzijdig kruid. Je kan het zowel bij wondgenezing als bij allerlei huidkwaaltjes gebruiken. Het werkt immers verzorgend op de huid.
Door bovenstaande redenen heb ik de goudsbloem dan ook gekozen als symbool en logo van mijn website.
Naamgeving.
Wetenschappelijke naam: Calendula officinalis
De Latijnse naam Calendula is waarschijnlijk afgeleid van calendae, wat 'eerste dag van de maand' betekent. Deze betekenis wijst op het feit dat de bloemen vaak opengaan in het begin van de maand. Volgens sommigen kan het er ook op wijzen dat de goudsbloem zo lang bloeit. Nog anderen wijzen dan weer op de werking bij ontregelde maandstonden.
Volgens sommigen is de naam afgeleid van calendulae, wat 'kleine kalender' of 'kleine klok' betekent. Dit zou verwijzen naar het feit dat de bloemetjes sluiten als er geen zon is.
Officinalis wil zeggen 'uit de apothekerswerkplaats'. Dit verwijst naar de aanwezigheid in de officiële lijst van geneeskrachtige planten.
Beschrijving.
De goudsbloem is een gecultiveerde vorm van de Calendula arvensis (akkergoudsbloem), die door de tijd heen een eigen soort is geworden.
De goudsbloem gedijd het best in een kalkachtige tot stikstofarme grond die goed doorlatend en niet te nat is. Hij verkiest een plekje in volle zon maar wel beschut tegen de wind.
De goudsbloem is een één- tot tweejarige, winterharde plant uit de familie van de samengesteldbloemigen (composieten) of Asteraceae. Hij heeft een spoelvormige penwortel die zich aan de basis sterk vertakt. De rechtopstaande, vertakte en behaarde stengel kan 20 tot 50 cm hoog worden en draagt zittende, afwisselend geplaatste bladeren.
De bladeren zijn donzig behaard en gaafrandig die ruw tot kleverig kunnen aanvoelen. De onderste bladeren zijn spatelvormig of omgekeerd eivormig, terwijl de bovenste bladeren eerder lancetvormig zijn.
De alleenstaande, eindstandige bloemen zijn vaalgeel tot intensief oranjekleurig. De bloemen bestaan uit zowel lintbloemen als buisbloemen. De bloemen openen zich bij zonsopgang en sluiten zich in de late namiddag tot zonsondergang.
Ze bloeien van het voorjaar of vroege zomer tot aan de eerste nachtvorst.
Medicinaal gebruik.
Men kan goudsbloem verwerken in crèmes, lotions, huidzalven en andere huidverzorgende producten omwille van zijn reinigende, ontsmettende, ontstekingswerende, helende en verzachtende werking.
Opgelet! Gebruik geen goudsbloempreparaten op vuile, besmette wonden. Dit wegens de vlugge heling en opgroei van het weefsel.
Compressen van goudsbloem kan men bij acné gebruiken.
In shampoo kan men goudsbloem verwerken om het haar lichter van kleur te maken. In crèmespoeling gaat goudsbloem een gouden glans geven aan (rood)bruin haar.
Goudsbloem kan men ook verwerken in babycrèmes en lippenbalsems omwille van zijn verzorgende werking.
De bloemblaadjes in het badwater kunnen de huid helpen reinigen en versterken.
Culinair gebruik.
De bladeren van de goudsbloem kan men rauw eten in salades of toevoegen aan soepen. Ze smaken aanvankelijk kleverig-zoet maar later gaat men een doordringende zoute smaak ervaren. Ze zijn rijk aan vitaminen en mineralen en zijn qua voedingswaarde te vergelijken met paardebloembladeren.
De kroonblaadjes van de bloem kan men fijnhakken en als vervanger van saffraan in rijst gebruiken. Een aftreksel (of de kroonblaadjes zelf) van de goudsbloem kan dienen als kleur- en smaakmaker voor kazen, boter, omelet, kwark, rijstpap, melkdeserts, cakes, brood en koekjes.
Voeg de bloemen toe aan stoofschotels, soepen en bouillons om ze voedzamer te maken.
Van de bloemblaadjes kan men een botersausje maken voor op ijs of pudding.
De jonge goudsbloemknoppen kan je inleggen op azijn.